รัฐธรรมนูญของไทยตั้งแต่ พ.ศ.2535 จนกระทั่งฉบับปัจจุบัน 2560 มาตรา 98 กำหนดให้ “ประธานสภาผู้แทนราษฎร” เป็น “ประธานรัฐสภา” และให้ประธานวุฒิสภาเป็นรองประธานรัฐสภาโดยตำแหน่ง
ความสำคัญของตำแหน่งนี้ คือ การเป็นผู้นำชื่อนายกรัฐมนตรีขึ้นทูลเกล้าฯ ต่อพระมหากษัตริย์ หลังที่ประชุมรัฐสภาลงมติเลือกนายกรัฐมนตรี เพื่อโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งนายกรัฐมนตรี ตามขั้นตอนของรัฐธรรมนูญ
คุณสมบัติของประธานสภาฯ
ส.ส.ทุกคนมีคุณสมบัติในการเป็นประธานสภาฯ ทั้งสิ้น ไม่มีกฎหมายระบุวัยวุฒิ ว่าต้องอายุขั้นต่ำเท่าไร หรือต้องผ่านประสบการณ์อะไรมาบ้าง ขอแค่เป็นตัวแทนประชาชนจากการเลือกตั้งก็มีสิทธิเป็นประธานสภาฯ
ทั้งนี้รัฐธรรมนูญ มาตรา 116 วรรค 2 ระบุว่า ส.ส. คนใดที่ดำรงตำแหน่งประธานและรองประธานสภาฯ จะเป็นกรรมการบริหารหรือดำรงตำแหน่งใดในพรรคการเมืองในขณะเดียวกันไม่ได้ นอกจากนี้ มาตรา 118 (3) ยังห้ามดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี รัฐมนตรี หรือข้าราชการการเมืองอื่นด้วย
ที่มาที่ไป ใครเลือก ประธานรัฐสภา 2566
- เลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร ได้แจ้งกราบเรียนเชิญ พล.ต.อ.วิโรจน์ เปาอินทร์ ส.ส. ที่มีความอาวุโสสูงสุด ด้วยอายุ 89 ปี ให้ปฏิบัติหน้าที่ประธานสภาผู้แทนราษฎรชั่วคราว ในการประชุมเลือกประธานสภาฯ
- ประธานสภาฯ ชั่วคราว ชี้แจงขั้นตอนแนวทางการทำงานในวันประชุมสภาผู้ฯ ครั้งแรก
- ตามธรรมเนียมจะเสนอแนวทาง หลังจากมี พ.ร.ฎ.ให้เปิดสมัยประชุมสภาฯ
- หมายกำหนดการเสด็จพระราชดำเนินของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เปิดประชุมรัฐพิธีวันที่ 3 ก.ค.2566
- หลังรัฐพิธีเสร็จ จะประชุม ส.ว. และ ส.ส. เพื่อโหวตเลือกประธานของทั้ง 2 สภา
สำหรับขั้นตอนในวันประชุมสภาฯ ครั้งแรก หลังรัฐพิธี จะเริ่มต้นด้วยการอ่านพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ จากนั้นจะเป็นการกล่าวคำปฏิญาณตนของสมาชิกทุกคน ซึ่งขั้นตอนนี้เป็นขั้นตอนที่มีความสำคัญ หากสมาชิกคนใดไม่เข้าปฏิญาณตนในวันดังกล่าวจะถือว่ายังไม่ได้ปฏิบัติหน้าที่
ข้อบังคับการประชุมสภาผู้แทนราษฎร พ.ศ. 2562 กำหนดให้การเลือกประธานสภาฯ มีวิธีการดังนี้
- สมาชิกแต่ละคนมีสิทธิเสนอชื่อสมาชิกได้ 1 ชื่อ
- โดยที่การเสนอนั้นต้องมีจำนวนสมาชิกรับรองไม่น้อยกว่า 20 คน
- ผู้ถูกเสนอชื่อ แสดงวิสัยทัศน์ต่อที่ประชุม
- ถ้ามีการเสนอชื่อผู้ใดเพียงชื่อเดียว ให้ถือว่าผู้ถูกเสนอชื่อนั้นเป็นผู้ได้รับเลือก
- ถ้ามีการเสนอชื่อหลายชื่อ ให้ออกเสียงลงคะแนนแบบลับ
การลงคะแนนแบบลับ คือ ให้สมาชิกเขียนชื่อบุคคลที่ถูกเสนอชื่อในกระดาษที่ “สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร” จัดเตรียมไว้ จากนั้นใส่ซองปิดผนึก และเจ้าหน้าที่จะขานชื่อสมาชิกทีละคน เพื่อให้นำซองที่บรรจุการเลือกของสมาชิกหย่อนในหีบลงคะแนน
เมื่อสมาชิกหย่อนซองออกเสียงครบแล้ว จะตั้งกรรมการตรวจนับคะแนน จำนวน 5 คน ซึ่งเป็นตัวแทนจากพรรคการเมืองหลักพรรคละ 1 คน เพื่อตรวจนับคะแนนและประกาศผล โดยผู้ที่ถูกเสนอชื่อได้คะแนนสูงสุดจะได้รับตำแหน่งที่ประธานสภาฯ ทั้งนี้ การเลือกบุคคลให้ดำรงตำแหน่งดังกล่าวจะต้องเลือกประธานสภาฯ ให้แล้วเสร็จก่อน จึงจะเข้าสู่การเลือกรองประธานสภา คนที่ 1 และคนที่ 2 ตามลำดับ คาดว่าจะใช้เวลานานพอสมควร
สำหรับขั้นตอนในวันประชุมสภาผู้แทนราษฎรครั้งแรกหลังรัฐพิธี จะเริ่มต้นด้วยการอ่านพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งสมาชิกวุฒิสภาจำนวน 250 คน จากนั้นจะเป็นการกล่าวคำปฏิญาณตนของสมาชิกทุกคน ซึ่งขั้นตอนนี้เป็นขั้นตอนที่มีความสำคัญ หากสมาชิกคนใดไม่เข้าปฏิญาณตนในวันดังกล่าวจะถือว่ายังไม่ได้ปฏิบัติหน้าที่
ประธานสภาฯ มีหน้าที่อะไรบ้าง
- เป็นประธานของที่ประชุมสภาฯ
- กํากับดูแลการดําเนินกจการของสภาฯ
- ควบคุมการรักษาความสงบเรียบร้อยในที่ประชุมสภาฯ ตลอดถึงบริเวณสภาฯ
- เป็นผู้แทนสภาฯ ในกิจการภายนอก
- แต่งตั้งกรรมการเพื่อดำเนินกิจการใดๆ อันเป็นประโยชน์ต่อกิจการของสภาฯ
- อำนาจและหน้าที่อื่นตามที่มีกฎหมายบัญญัติไว้หรอตามที่กําหนดไว้ในข้อบังคับนี้
รองประธานสภาฯ มีหน้าที่อะไรบ้าง
- ช่วยประธานสภาฯ ในกิจการอันเป็นอำนาจหน้าที่ของประธานสภาฯ
- ปฏิบัติหน้าที่ตามที่ประธานสภาฯ มอบหมาย เมื่อไม่มีผู้ดํารงตําแหน่งประธานสภาฯ หรือมีแต่ไม่อยู่ หรือไม่สามารถปฏิบัติหน้าที่ได้
- กรณีที่มีรองประธานสภาฯ 2 คน ให้รองประธานสภาคนที่ 1 เป็นผู้ปฏิบัติหน้าที่แทนประธานสภาฯ
- ถ้ารองประธานสภาฯ คนที่1 ไม่อยู่หรือไม่สามารถปฏิบัติหน้าที่ได้ ให้รองประธานสภาฯ คนที่ 2 เป็นผู้ปฏิบัติหน้าที่แทนประธานสภาฯ
ในสภาฯ ชุดที่ผ่านมา มีญัตติหลายประเด็น ที่ไม่ได้ถูกนำเข้าสภาฯ เช่น ส.ส. 44 คน จากพรรคก้าวไกล ยื่นหนังสือถึง นายชวน หลีกภัย ประธานรัฐสภา เสนอแก้ไขกฎหมายคุ้มครองเสรีภาพในการแสดงออก 5 ฉบับ
1 ในนั้นคือ ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 112 แต่ถูกโต้แย้งกลับโดย สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร และประธานสภาฯ ว่ามีบทบัญญัติอาจขัดหรือแย้งต่อรัฐธรรมนูญ มาตรา 6 ที่บัญญัติว่า องค์พระมหากษัตริย์ทรงดำรงอยู่ในฐานะอันเป็นที่เคารพสักการะ ผู้ใดจะละเมิดมิได้ เป็นต้น
อ่านข่าวเพิ่ม :
“ปดิพัทธ์” มั่นใจทำหน้าที่ประธานสภาฯ-เชื่อ 2 พรรคเคลียร์จบ
“หมออ๋อง” ปดิพัทธ์ สันติภาดา ผู้ท้าชิงตำแหน่งประธานสภา จากก้าวไกล
